قرآن کریم به «تاریکیهای سهگانه» در مراحل آفرینش انسان اشاره کرده است، مراد از این تاریکیها چیست؟
پاسخ:
قرآن کریم موضوع آفرینش انسان و دیگر موجودات جاندار را در سورهها و آیات مختلف مطرح نموده و به بیان چگونگی آفرینش آنان پرداخته و در هر مورد از زاویهای به تشریح این آفرینش پرداخته است. از جمله در آیه ششم سوره زمر در مورد چگونگی آفرینش انسان میفرماید:
«خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِیَةَ أَزْواجٍ یَخْلُقُکُمْ فی بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ لَهُ الْمُلْکُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ»؛ او شما را از یک نفس آفرید، و همسرش را از (باقیمانده گِل) او خلق کرد و براى شما هشت زوج از چهارپایان ایجاد کرد. او شما را در شکم مادرانتان آفرینشى بعد از آفرینش دیگر، در میان تاریکیهاى سهگانه، میبخشد! این است خداوند، پروردگار شما که حکومت (عالم هستى) از آن او است. هیچ معبودى جز او نیست، پس چگونه از راه حق منحرف میشوید؟!«فِی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ». نظر مشهور این است که منظور از «ظلمات ثلاث»، تاریکی شکم، تاریکی رحم، و تاریکی تخمدان است. همین معنا را امام باقر (علیه السلام) خطاب به مفضّل بیان کرده است.
برخی هم گفتهاند: مراد از این تاریکیها، «صلب پدر»، «رحم مادر»، و «تخمدان» او است.(۱) این معنا البته با فرازی که صراحت دارد که تمام این تاریکیها در شکم مادران است، سازگاری ندارد.(۲)
تاریکیهای سهگانه در تفسیر عرفانی نیز به سه مرحله از آفرینش تفسیر شده است؛ یعنی طبیعت جسمانیه، نفس نباتی و نفس حیوانی.
منبع:
(۱) مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 766، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
(۲) المیزان فی تفسیر القرآن، ج 17، ص 238.
فرم در حال بارگذاری ...